Daglicht en verantwoord LED-licht bevorderen het zien en het gevoel van welbehagen. Licht en lucht dóden ziektekiemen. Richtlijnen en bouw-regelgeving anno ‘vandaag’ hebben de neiging om zéér geïsoleerde, gesloten gebouwen te bevorderen. Die presteren wellicht beter qua energieverbruik, maar omdat er geen rekening wordt gehouden met de hoeveelheid daglicht en frisse lucht, wordt juist de verspreiding van infecties in de hand gewerkt. Bijvoorbeeld het Active House principe heeft daarom gekozen voor de peilers daglicht, ventilatie en het zelf kunnen regelen van licht en lucht. Vandaag de dag heeft 30% van onze gebouwen geen optimaal en gezond binnenklimaat. Veel van de infectieziekten die een gevaar kunnen vormen voor de gezondheid zijn ziekten die veroorzaakt worden door een slecht binnenmilieu. Dit is zorgwekkend want we besteden tegenwoordig gemiddeld 90% van onze tijd binnenshuis. Daglicht en frisse lucht zijn dus geen bijzaak maar noodzaak en mooier geschreven een hoofdzaak. Mara ontwerpt gezonde ruimte.
Door licht slaap ik beter
Door de dag heen maakt de zon verschillende soorten wit licht. Veel koel licht overdag, en warm licht ‘s avonds, als de zon ondergaat. Van koel licht worden we actief en alert, van warm licht gaan we meer ontspannen. Je moet eigenlijk zoveel mogelijk naar buiten gaan voor frisse lucht en voor helder zonlicht. Het gezonde minimum ligt op 60 minuten daglicht per dag. Je moest eens weten hoeveel mensen er niet toekomen aan slechts 60 minuten daglicht in hun dagprogramma.
Mijn hormonen
Onze biologische klok wordt gereguleerd door de pijnappelklier. De werking van de biologische aspecten van licht heeft alles te maken met ganglioncellen. Deze cellen bevinden zich in het netvlies van ons menselijk oog. De ganglioncellen geven signalen af aan de pijnappelklier. Het hormoon cortisol is gedurende de dag aanwezig om actief te zijn en ‘op scherp te staan’. ‘s Nachts is melatonine nodig om goed te kunnen slapen. De ganglioncellen in ons menselijk oog lijken extra gevoelig te zijn voor meer, met name koel wit licht. Dat lijkt logisch omdat de zon, overdag, ook koel wit licht maakt. Op een zonnige dag zo rond de 7000 Kelvin.
biologische klok
Uit onderzoek blijkt dat, als men overdag meer koel licht heeft ontvangen, men ‘s nachts beter slaapt. Meer specifiek: mensen die voldoende daglicht op het lichaam en in de ogen krijgen, vallen eerder in slaap en slapen dieper en langer. De aanmaak van melatonine lijkt dan ook een positieve relatie te hebben met het ontvangen van meer, koel wit licht gedurende de dag. Het blauwachtige deel van het lichtspectrum blijkt het beste in staat om het slaaphormoon melatonine te onderdrukken. Per saldo zal het slaap-waak ritme verbeteren, oftewel u voelt zich meer vitaal. Het beste is dus om het echte zonlicht te ontvangen buiten. Ook is het een feit dat mensen veel tijd – zoals reeds geschreven gemiddeld 90% per etmaal – binnen doorbrengen. Binnen is veel minder licht dan buiten, tenzij hier extra aandacht voor is. Door meer koel licht binnen te ontvangen gedurende de dag, onderhouden en stimuleren we onze biologische klok. Mara is daglicht architect en zal er zeker voor waken dat er genoeg daglicht in uw kamers binnenkomt.
Vitamine-D
Het lichaam haalt 80% van haar vitamine-D uit de blootstelling aan zonlicht. Een tekort aan daglicht kan dus ook een tekort aan deze vitamine veroorzaken, wat weer kan resulteren in bv botontkalking, bot broosheid, depressies en kanker. Gelukkig staat licht en de invloed van daglicht op fysiek, fysiologisch en psychologisch niveau de laatste decennia weer volop in de belangstelling. De ontdekking en het feit dat (zichtbaar) daglicht dat op de ogen valt biologische effecten teweeg brengt, heeft ervoor gezorgd dat er veel onderzoeksprogramma’s zijn opgezet om meer kennis op te doen over de invloed van licht op de mens.
De invloed van licht op de mens
Licht heeft een belangrijke invloed op de mens: op onze fysiologische processen, ons observatievermogen en op ons sociale en psychologisch gedrag. Sinds het bestaan van de mens richt ons organisme zich naar het natuurlijke dagverloop. Ons eigen dagritme volgt het ritme van de zon. Onze innerlijke klok is zich bewust van de lengte van de dag, of het nu zomer of winter is. Die informatie wordt gecommuniceerd via het oog, waar het licht verzameld wordt en doorgestuurd naar de innerlijke klok. Van de ogen vertrekken de signalen naar de rest van ons lichaam. De spectrale samenstelling van natuurlijk licht verandert afhankelijk van de tijd van de dag. ’s Morgens en ’s middags overheerst het blauwe spectrum en ’s avonds het rode. De overgang van licht naar donker in de loop van de dag en nacht beïnvloedt dan ook een aantal fysiologische processen. Voornamelijk de hoeveelheid cortisol en melatonine: twee hormonen die ons circadiane ritme regelen.
Cortisol: ‘energiebezorger’
Het cortisol-niveau reageert op de blauwe lichtkleur van de ochtend en voormiddag en neemt toe tijdens de voormiddag. Zo verhoogt onze alertheid en het persoonlijk concentratievermogen. Dit Cortisol, ook stresshormoon genaamd, zorgt er ook voor dat verlies aan energie na een stresssituatie terug wordt gecompenseerd.
Melatonine: ‘rustbezorger’
Het melatonine-niveau reageert op de rode lichtkleur van de avond en neemt toe vanaf het schemeruur en vermindert aanzienlijk gedurende de dag. Melatonine is bedoeld als slaaphormoon. Door al deze hormonale activiteiten van ons organisme verandert ook onze lichaamstemperatuur. Lichtkleur, lichtintensiteit en lichtcompositie zijn dus heel bepalend voor ons welbehagen en ons concentratievermogen. Licht beïnvloedt onze stemming en activiteit. Een hoog cortisol gehalte in ons lichaam leidt tot een hoger concentratie vermogen, en een hoog melatonine gehalte leidt tot lagere activiteit van ons lichaam.
Licht om beter te leren
Actuele studies tonen aan dat het juiste licht bevorderlijk is voor het leervermogen. Tegelijkertijd is er zowel in de openbare als in de privésector steeds meer aandacht voor kostenverlagingen door energie-efficiëntie. Voor scholen en voor de studieplekken thuis wil dit zeggen dat de verlichting moet voldoen aan hoge eisen op het gebied van visuele ergonomie, het welbehagen van de leerlingen en onderwijzend personeel én kostenbesparend moet zijn.